Pamięci Sługi Bożego O. Józefa Palewskiego,
redemptorysty, rodaka limanowskiego, kandydata na ołtarze,
w 69. rocznicę męczeńskiej śmierci w Powstaniu Warszawskim
część II
„ Pozostali wierni Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie”
inskrypcja na pomniku upamiętniającym zamęczonych redemptorystów przy ul.Wolskiej
Chociaż od tragicznych wydarzeń na Woli z sierpnia 1944 roku upłynęło już 69 lat, to pamięć o nich jest nadal żywa, bo i rany bolesne. Ci, co przeżyli, pamiętają je tak, jakby miały miejsce niedawno. Wśród mieszkańców Dzielnicy Wola m. st. Warszawy zrodziła się idea imiennego upamiętnienia zakonników pomordowanych podczas Rzezi Woli. Dzięki staraniom ojców redemptorystów z parafii rzymskokatolickiej św. Klemensa Hofbauera przy ul. Karolkowej, a także grupy radnych, przy wsparciu finansowym Urzędy Dzielnicy Wola, Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy i Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, w sierpniu 2010 roku stanął w miejscu tragedii skromny pomnik. Autorem upamiętnienia w formie steli (projekt i wykonawstwo) jest warszawski rzeźbiarz Marek Moderau, urodzony w Jaworznie. Pomnik, usytuowany na skwerze przy ruchliwej ulicy Wolskiej, naprzeciw kościoła św. Wojciecha, trudno nazwać monumentem, ponieważ to określenie zarezerwowane jest dla projektów imponujących, śmiałych, dużych rozmiarów. Wykonany z czarnego i białego granitu, wysokości ok. dwa i pół metra, symbolizuje postać zakonnika. Na pierwszym planie czarna granitowa płyta z wyrzeźbionym pasem i przewieszonym przezeń różańcem nawiązuje do czarnego habitu redemptorysty. Niejako z drugiego planu wyłania się krzyż wykonany z białego granitu, obejmujący ramionami postać zakonnika. Rzeźba symbolizująca męczennika wtopionego w krzyż, lub też innymi słowy - przenikającego przez krzyż, ukrzyżowanego, ma przypominać o heroiźmie ojców redemptorystów, w bestialski sposób tu zamordowanych i spopielonych. Odnosi się wrażenie, iż artysta założył tezę, by rzeźba nie budziła w odbiorze jednoznacznych skojarzeń, lecz by uruchamiała wyobraźnię i była swoistym przesłaniem dla kolejnych pokoleń. W górnej części płyty pomnika wyryty jest napis następującej treści:
PAMIĘCI
30 ZAKONNIKÓW
REDEMPTORYSTÓW
I OKOŁO 2 TYSIĘCY
MIESZKAŃCÓW
WARSZAWSKIEJ WOLI
ZAMORDOWANYCH
PRZEZ NIEMCÓW
W FABRYCE
KIRCHMAYERA
I MARCZEWSKIEGO
W DNIU 6 SIERPNIA
1944 ROKU
W dolnej części steli, pod symbolicznym pasem zakonnym z różańcem, znajduje się lista pomordowanych zakonników: ojców, braci i kleryków.
Ojcowie:
Tadeusz Doliński lat 64
Edmund Górski lat 69
Franciszek Kaczewski lat 31
Józef Kania lat 59
Józef Kapusta lat 28
Henryk Kotyński lat 64
Franciszek Majgier lat 63
Władysław Malisz lat 35
Tadeusz Müller lat 36
Józef Palewski lat 77
Rafał Raczko lat 76
Antoni Ruciński lat 36
Leonard Sanikowski lat 53
Jan Szymlik lat 31
Jan Świerczek lat 28
Bracia:
Franciszek Bednarz lat 78 Stefan Bogacz lat 27 Feliks Duda lat 66 Stanisław Kolak lat 39 Stanisław Krzywiński lat 39 Leon Mikołajski lat 25 Józef Poniewierski lat 56 Ludwik Roman lat 47 Bronisław Wereszczyński lat 27 Klerycy: Ferdynand Doleżal lat 21 Marian Dzierzgwa lat 20 Bolesław Motyka lat 20 Jan Nowakowski lat 26 Antoni Szymski lat 23 Franciszek Zasadni lat 21 [caption id="attachment_46022" align="alignleft" width="319" caption="U stóp pomnika biało-czerwona wiązanka kwiatów przywieziona z Limanowej 9 września 2011 roku. Fot. Marek Sukiennik"]
[/caption] [caption id="attachment_46023" align="alignleft" width="319" caption="Kościół św. Wojciecha przy ul. Wolskiej w Warszawie. Fot. Marek Sukiennik"]
[/caption]
11 września 2010 roku miała miejsce - przy ul. Wolskiej 79 – podniosła uroczystość odsłonięcia i poświęcenia pomnika. O godz.11.00 w kościele św. Klemensa przy ul. Karolkowej była sprawowana pod przewodnictwem Metropolity Warszawskiego księdza arcybiskupa Kazimierza Nycza msza święta inaugurująca uroczystości. Następnie procesja z wiernymi, duchowieństwem, oficjalnymi delegacjami władz samorządowych Stolicy i Dzielnicy Wola, parlamentarzystami i zaproszonymi gośćmi, udała się na ulicę Wolską, naprzeciw kościoła św. Wojciecha, gdzie ks. abp Kazimierz Nycz dokonał ceremoniału poświęcenia pomnika. W uroczystościach uczestniczył o.Jan Piekarski, jedyny ocalały z zagłady redemptorysta (przebywał wówczas – w sierpniu 1944 roku - poza Warszawą). Dwa lata temu, 9 września 2011 roku, wraz z synem Maćkiem, udaliśmy się do Warszawy, na ulicę Wolską, na miejsce kaźni, by oddać hołd rodakowi limanowskiemu, ojcu Józefowi Palewskiemu, urodzonemu w rodzinie Pałków w Starej Wsi, a także jego współbraciom zakonnym. U stóp pomnika złożyliśmy wiązankę z biało-czerwonych kwiatów z rodzinnych stron, z biało-czerwoną szarfą z dedykacją.
Tekst i zdjęcia: Marek Sukiennik
