„Patronie miasta św. Walenty – módl się za nami” – oto napis na otoku witraża znajdującego się w bocznej kaplicy bazyliki Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej, który został ufundowany przez społeczeństwo miasta. 14 lutego dla mieszkańców naszego miasta to nie tylko dzień zakochanych, ale także dzień, w którym wspominamy patrona miasta Świętego Walentego.
Święty Walenty jest czczony w Kościele katolickim jako święty biskup, męczennik zmarły w 269 r. n.e. W starożytnych źródłach znajdują się wzmianki o dwóch postaciach, których tradycja wiąże z osobą świętego Walentego – kapłan rzymski ścięty w czasie prześladowań chrześcijan i jako biskup rzymski. Początki kultu świętego w świecie chrześcijańskim sięgają IV w. Według legend był lekarzem, który potajemnie udzielał sakramentu małżeństwa młodym legionistom rzymskim, za co został uwięziony. Zakochany w niewidomej córce strażnika swoją miłością i gorliwą modlitwą przywrócił wzrok. Zginął 14 lutego 269 r.
Kult świętego Walentego został rozpowszechniony w Limanowej za sprawą zakonu Marków, jeszcze zanim nasza miejscowość otrzymała przywileje miejskie. Krakowscy mendykanci organizowali i administrowali rodzącą się XVI w. limanowską parafię. W 1513 r. parafia została utworzona. Natomiast w 1558 r. konsekrowano pierwszy kościół limanowski ufundowany przez Achacego Jordana herbu Trąby. Zakonnicy działający w oparciu o Regułę Świętego Augustyna, podobnie jak franciszkanie i dominikanie, prowadzili intensywną działalność duszpasterską, związaną z ewangelizacją ludności świeckiej w późnym średniowieczu. Dzięki ich działalności wytworzył się specyficzny typ pobożności ludowej związanej kultem życia Jezusa Chrystusa i Matki Boskiej oraz świętych. Ta religijność ludowa cechowała się dużą wrażliwością mirakularalną (wiara w liczne cuda) oraz dużym oparciem się na wstawiennictwie świętych, których życie naśladowało Chrystusa. Do tego typu świętych należeli męczennicy z początków chrześcijaństwa. Obok postaci świętego Walentego innymi patronami limanowskiej parafii byli także św. Mikołaj i św. Wawrzyniec. Ludność modląca się za wstawiennictwem świętych składała liczne dary w podzięce za otrzymane łaski (wota dziękczynne).
Kult świętego Walentego wiązał się z kultem jego męczeństwa, który symbolizował śmierć Chrystusa na krzyżu za grzechy ludzkości. W wierze ludowej podkreślana była przede wszystkim jego łaska wypraszania u Boga licznych uzdrowień od różnych chorób i dolegliwości (epilepsja, choroby nerwowe, psychiczne), a także ślepoty. Interesującym staje się również fakt, iż rozpowszechniona w późniejszym okresie patronka Limanowej – Matka Boska Bolesna w świadomości religijnej mieszkańców naszego miasta i regionu jest związana także z licznymi cudami uzdrowień, a zwłaszcza od chorób oczu. Z cudowną figurą związane jest źródełko, które wg legendy wybiło spod lipy, na której umieszczono i pierwotnie czczono znalezioną pietę. Pieta wyraża także smutek Maryi trzymającej w na ramionach śmiertelnie umęczonego Syna. Można zatem przypuszczać, że pobożność ludowa w okolicach Limanowej związana z kultem maryjnym ma swoje źródło w popularnym początkowo kulcie św. Walentego. Z cała pewnością jest to ciekawy temat do badań historii limanowskiej parafii i religijności tutejszej ludności w początkach istnienia naszej miejscowości.
Mimo, że Św. Walenty jest patronem Limanowej – to jego imię nie jest zbyt popularne wśród mieszkańców naszego miasta. W Urzędzie Stanu Cywilnego w Limanowej zapisane jest tylko osiem osób z tym imieniem.
Autor: M.Dyląg
Zdjęcie: Roman SzuszkiewiczŹródło: www.miasto.limanowa.pl
