Tworzone w lasach zbiorniki retencyjne stają się doskonałym siedliskiem do bytowania wielu, związanych z wodą gatunków roślin i zwierząt. Bogata bioróżnorodność z kolei pozwala zapewnić utrzymanie równowagi w przyrodzie i jej przetrwanie.
Czym jest bioróżnorodność?
Bioróżnorodność, inaczej: różnorodność biologiczna to zróżnicowanie życia na Ziemi, na wszystkich poziomach jego organizacji. Poprzez przybieranie różnorodnych form, przyroda przystosowuje się do zachodzących zmian. Z jednej strony pojęcie to dotyczy zróżnicowania genetycznego, z drugiej - różnorodności gatunków, z trzeciej natomiast - różnorodności ekosystemów. Te trzy poziomy jednocześnie wzajemnie się uzupełniają i na siebie oddziałują. Żaden organizm nie istnieje bowiem w oderwaniu od innych. Wręcz przeciwnie - jest powiązany całą siecią skomplikowanych zależności z innymi organizmami. Gdy ginie jeden, zagrożony jest kolejny, bezpośrednio od niego zależny.
Definicja definicją, jednak co to słowo w rzeczywistości oznacza, można odkryć samemu, chociażby podczas wakacyjnych wycieczek w plener.
Jak chronić różnorodność biologiczną?
Zagrożeniem dla bioróżnorodności są m.in. zmiany klimatu i niszczenie naturalnych siedlisk roślin i zwierząt. By nie dopuścić do ich wyginięcia, konieczna jest ochrona istniejących oraz tworzenie nowych miejsc bytowania.
Idealnym przykładem są zbiorniki retencyjne, budowane w ostatnich latach przez Lasy Państwowe. Od 2007 roku w Polsce południowej realizowany jest projekt pod nazwą „Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie". W Małopolsce Nadleśnictwo Limanowa jest jednym z dwunastu nadleśnictw, w których ten projekt jest prowadzony.
Na terenie Nadleśnictwa Limanowa obecnie budowane są już ostatnie zbiorniki. Do końca 2014 roku będzie ich 24, o łącznej pojemności 12306 m³ i powierzchni 7201 m². Poszczególne jeziora mają średnio około 1 m głębokości.
Dlaczego w lasach utworzono zbiorniki retencyjne?
Rozwój gospodarki w pewnym stopniu przyczynia się do wysychania źródeł. Człowiek, chcąc zapobiegać lokalnym podtopieniom, buduje kanalizację burzową, rowy, do których kieruje wodę opadową. Obok budynków wykonuje utwardzone podjazdy i place, by woda nie mogła tam się zatrzymać. Niestety, takie działania powodują przyspieszony spływ wód opadowych.
Na stokach górskich, woda opadowa odpływa szybciej i tylko jej ograniczona ilość przenika do głębszych warstw gleby. Aby temu zapobiec, w lasach budowane są zbiorniki wodne. Podstawową ich funkcją jest poprawa retencyjności w warunkach górskich - ochrona przed szybkim spływem powierzchniowym wody, zatrzymanie jej jak najdłużej.
Miejsca, w których zbiorniki retencyjne powstały, nie są przypadkowe. Ich lokalizacja wynika z obecności terenów podmokłych, niewielkich młak, czy też występujących wiele lat wcześniej stawów. Zasilane są głównie przez wody opadowe, jednak niektóre z nich mają także swoje „źródła zasilania" w postaci niewielkich potoków. Zbiorniki są zbudowane przeważnie na gruntach słabo przepuszczalnych, a brzegi grobel dodatkowo uszczelniono.
Oprócz pełnienia funkcji retencyjnych, powstałe w lasach jeziora stały się nowym siedliskiem dla wielu gatunków roślin i zwierząt. To właśnie tam można teraz zaobserwować dużą bioróżnorodność. Woda bowiem jest czynnikiem niezbędny do życia zwierzętom. Wiosną tego roku w zbiornikach retencyjnych na terenie Nadleśnictwa Limanowa pojawili się pierwsi mieszkańcy m.in. kumak górski, zaskroniec, traszki, ptactwo wodne, różne gatunki owadów (m.in. kilka gatunków ważek, pływak żółtobrzeżek). Wybudowane jeziora stały się atrakcyjnym siedliskiem dla ptaków, płazów, gadów, owadów. Także dla ssaków są dodatkowym miejscem wodopojowym.
Aby miłośnicy przyrody mogli korzystać z atrakcji, jakie stworzyły jeziora, na Kostrzy, gdzie znajduje się aż sześć zbiorników retencyjnych, Nadleśnictwo Limanowa zaprojektowało nową ścieżkę edukacyjną. Szlak został już oznakowany i wkrótce zostanie udostępniony turystom.
Autor: Anna Piątkowska-Borek
Retencja górska na Kostrzy, fot. Jakub Zygarowicz
Źródło: www.limanowa.krakow.lasy.gov.pl
